(homiliya ni Padre Boy Salvador, atol sa Misa Concelebrada sa Katedral sa Pangilin ni San Agustin, Aug. 28, 2010)
Sa tuig 1986, ang Simbahan misaulog sa ika-napulo’g unom nga centenaryo sa conversion o pagkakabig ni San Agustin. Sa maong tuiga, si Papa Juan Pablo II mihimo og sulat apostoliko Augustinum Hipponensem. Nahinuklog ako sa pagkaamgo nga sa mao gihapong tuiga 1986, kami nila ni Fr. Raul Sesante ug Msgr. Lolong Isnani naordinahan nga mga pari. Ang maong tuiga gihapon, mahinumduman ninyo, ang tuig sa makasaysayanon ug malinawon nga “Rebolusyon sa EDSA” nga nakausab sa panagway sa Pilipinas. Ang pagkatakdo sa maong mga panghitabo sa usa lang ka tuig daw nagpaamgo kanato nga kon kita, isip mga sumusunod ni Cristo (isip pari ug laygo) ug isip usa ka katawhan, kon kita buot ni-anang malungtaron nga kalinaw ug lawom nga kalipay, kinahanglan nga suhiron nato ang susamang dalan sa conversion nga gilaktan ni San Agustin, atong “Dakung Amahan”.
Niining pagsaulog nato sa kapistahan ni San Agustin, atong pamalandongan ang mga naglangkob sa iyang pagkakabig, pinasikad sa maong sulat ni Papa Juan Pablo II, ingon man sa pagpanudlo sa atong kasamtangang Papa Benedicto XVI. Atong hisgutan ang tutulo (3) ka aspeto niining conversion ni San Agustin, nga mahimo natong sumbanan sa atong tagsatagsa ka personal ug sosyal nga pagkakabig. Ang dalan sa pagkakabig nga gisubay ni San Agustin, una, usa ka dalan padulong sa kamatuoran; ikaduha, usa kini ka dalan padulong sa maalagaron nga paghigugma sa isig-katawo; ug, ikatulo, usa kini ka dalan nga naghatud kaniya ngadto sa mapaubsanon nga pagsalig sa Diosnong kaluoy. It was an itinerary towards embracing the truth, expressed in loving and humble service to others and total trust in Divine Mercy.
I. Ang dalan sa kamatuoran
Si San Agustin malarawan nato nga usa ka tawo nga kanunay gayud nagpangita sa kamatuoran. Ang iyang tibuok nga kinabuhi usa ka walay pagkaugdang nga pagpangita sa maong kamatuoran. Kinsa man ang tao? Asa man siya gikan? Unsa may iyang tumong niining kalibutan? Asa man niya makaplagan ang tinuod nga kinabuhi? Kini ang mga lintunganay ug sukaranang mga pangutana nga naghimo sa tibuok kinabuhi ni San Agustin nga pagpangita og tubag niini.
A. Ang maong pagpangita sa kamatuoran, naghatud kaniya ngadto sa lain-lain nga mga matang sa pagpanaw:
1. Una anaa ang intellectual nga pagpanaw. Iyang gi-abraso ang nagkadaiyang panlantaw sa kinabuhi ug sistema sa panghunahuna sama sa Platonismo, sama sa Manikeanismo ug uban pang mga pilosopiya sa iyang panahon.
2. Ang maong pagpangita sa kamatuoran usab naghatud kaniya sa pagpanaw ngadto sa mga lain-laing dapit (geographical): gikan sa Tagaste (ang iyang natawhan nga lungsod), ngadto sa Cartagena, tabok ngadto sa Roma, ngadto sa Milano, dayon balik sa Africa, hangtud na sa iyang pagka-obispo ug pagkamatay didto sa Hippo.
3. Ang maong pagpangita sa kamatuoran nagtulod usab kaniya sa pagpangita niini diha sa mga katahum kalibutanon sumala sa iyang gihisgutan diha sa iyang sinulat nga The Confessions; mga katahum kini nga minugna sa Ginoo apan sa iyang pagsunod-sunod niini nagpalayo na hinuon siya gikan sa kamatuoran. Nasayod kita sa iyang kinabuhi: aduna siya’y kapuyo gikan kang kinsa nahimugso ang usa ka anak nga si Adeodatus; iyang gisubay ang dalan sa kahilayan. Apan kining tanan naghatud lamang kaniya sa dugang kauhaw ug kagutom sa tinuod nga kamatuoran.
4. Hangtud nga nahi-abot siya sa tiilan ni San Ambrosio, ang balaan nga obispo sa Milan. Didto nahipalgan niya ang kamatuoran nga iyang gitawag “katahum nga kanunay karaan ug kanunay bag-o” (Late have I loved you, o Beauty ever ancient, ever new!)
B. Sa iyang pagpaminaw sa makinaadmanon nga mga pagwali ni San Ambrosio, nasud-ong niya pagbalik sa labing tataw nga paagi, ang larawan sa Diyos-nga-nahimong- tawo. Ang misteryo sa incarnation, ang pagpakahimong tawo sa ikaduhang persona sa Diyos, mao ang naghatag og kahayag ug nagpatin-aw sa tanan niyang pagpangita sa kamatuoran.
1. Ang iyang pagpamalandong sa pagkahimong tawo sa Diyos naghatag kaniya nianang harmoniya (synthesis), kon panagdugtong sa misteryo sa Diyos ug sa tawo. Ang Dios iyang nahikaplagan nga dili diay halayo sa tawo. Iyang nasud-ong ang Diyos nga kanunay naghunahuna ug nahigugma sa tawo, ug iyang nahinuklogan nga ang tawo walay pagkamao gawas kung siya nahiusa sa Ginoo. (intimo intimeor meo) Ang Diyos, matud pa niya, “is intimate to me, more intimate than I am to myself”. Hilabihan ka duol ang Diyos kanato, mas duol pa kay sa kasuod nato sa atong kaugalingon. Mao nga nagtudlo si San Agustin kanato sa pagpangita nianang kamatuoran, dili sa “gawas” kondili sa “kahiladman” sa atong kaugalingon. Balik sa imong kaugalingon ug didto nimo mahikaplagan ang kamatuoran, ug diha sa paghikaplag nimo sa kamatuoran, makaplagan nimo ang Diyos. (Ubi inveni veritatem, inveni Deum). Alang kang San Agustin, ang dalan padulong sa Diyos sa kahitas-an kinahanglang motidlum diha sa dalan sa kahiladman sa tawo. Ang Simbahan, sa kabag-ohan, labina diha sa sinulat ni Juan Pablo II, Redemptor Hominis, mipahinumdum man usab niining panagtagbo sa dalan sa Diyos ug tawo: “the way for the Church to walk is man”. Ang dalan nga subayon sa Simbahan, mao ang dalan sa tawo, kay ang Dios sa hingpit nakighiusa sa tawo.
2. Sa pagkaampo niya sa harmoniya sa misteryo sa Diyos ug sa tawo, nakaplagan usab ni San Agustin ang panagdugtong sa pagtuo ug sa rason (faith and reason). Gibilin ni San Agustin ang usa ka pedagohiya alang sa siyensiya sa teolohiya: Crede ut intelligas, intellige ut credas (Believe, so that you will understand; understand, so that you will better believe). Alang kang San Agustin, ang intelihensiya sa tawo, inay magpahilayo kaniya sa Diyos, maghatud hinuon sa tawo balik ngadto sa iyang Magbubuhat. Kini man ang kahulogan sa pagkahimong usa ka “Doktor sa Simbahan”, sama ni San Agustin: ang kalapad ug kalawom sa iyang kinaadman naghatud kaniya sa dugang nga kabalaan, sa dugang nga pagkaamgo sa kagamay sa tawhanong panabot atubangan sa kabantugan ug kagamhanan sa Diyos.
Ang kamatuoran nahibalag ni San Agustin diha sa Dios-nga-nahimong-tawo. Dili ba kini man usab ang “dakung proyekto” nga gitanyag ni Papa Juan Pablo II alang sa tibuok kalibutan niining ikatulong milenyo. Nalimtan na sa kalibutan sa kabag-ohan ang panagway ni Hesus, ang Dios nga nahimong tawo; ang tahas alang kanato mao ang pagtanyag ngadto sa katawhan sa kalibutan ug sa atong panahon karon niining larawan sa Dios nga nahimong tawo. Sama ni San Agustin, kita usab gihagit sa paglakat niining pagbiyahe sa kamatuoran nga iyang nahipalgan diha sa Dios nga nahimong tawo.
II. Ang Paghigugma sa Isigkatawo
Ikaduha, ang dalan sa conversion ni San Agustin naghatud kaniya ngadto sa matinud-anon og mahigugmaon nga pagsilbi sa isig-katawo. Human sa iyang pagkakabig sa tuig 386, ug sa pagbunyag kaniya ni San Ambrosio sa sunod nga tuig sa 387, mibalik siya sa Africa diin mitigum siya’g komunidad nga magpadayon sa pagpuyo subay sa kamatuoran nga iyang nahikaplagan. Mga tulo ka tuig kadto nga malinawon ug hilum nga kinabuhi, uban sa mabungahon nga pagpamalandong nga iyang gipangsulat. Nagtuo siya nga nakaplagan na gayud niya ang kahingpitan sa pagkabalaan pinaagi niining pag-ampo, pagpamalandong ug pagsulat, sulod sa maong katilingban sa mga laygo. Apan usa ka adlaw niana, miadto siya sa dakbayan sa Hippo, ug sa iyang pagsulod sa katedral sa Hippo, mao gayo’y pagsulti sa obispo nga nanginahanglan siya og tawo nga maayo mosulti sa Linatin. Ang ilang sinultian kaniadto Linatin, samtang ang maong Obispo usa ka Griyego. Sanglit nailhan naman si San Agustin isip banggiitan nga magtutudlo ug haniti sa Latin, gibira siya sa mga tawo ug gipugos pagpaatubang sa Obispo. Sa wala madugay, gi-ordinahan siya nga pari.Human niining “pinugos nga ordinasyon”, misulat siya ngadto kang Obispo Valerio: “I was constrained ... to accept second place at the helm, when as yet I knew not how to handle an oar. ... And from this derived the tears which some of my brethren perceived me shedding in the city at the time of my ordination” (cf. Letter 21, 1ff.).
Tulo ka tuig human niadto, nahimo siya og obispo sa Hippo. Ang iyang hilum nga kinabuhi sa kontemplasyon (sa pagpamalandong, pag-ampo ug pagsulat), nahunong ug nahimong sa usa ka aktibo nga kinabuhi sa pastoral nga pag-alagad sa Simbahan. Matag karon ug unya, sa iyang mga sermon ug sulat, iyang gipadayag ang iyang nagpahiping pangandoy nga mobalik ngadto sa malinawon nga kinabuhi sa pag-ampo ug pagsulat. Sa iyang usa ka sermon, gilarawan niya ang kabug-at sa iyang opisyo isip usa ka Obispo: “Continuously preaching, arguing, rebuking, building God’s house, having to manage for everyone -- who would not shrink from such a heavy burden?” (Sermon 339, 4). Matag adlaw, nagkinabuhi siya uban ni Kristo alang sa iyang panon. Ang iyang nagdilaab nga tinguha sa malinawon nga pagpamalandung ug pagsulat natugaw sa daghanang niyang mga katungdanan pastoral: “reprimanding the undisciplined, comforting the faint-hearted, supporting the weak, refuting opponents ... encouraging the negligent, soothing the quarrelsome, helping the needy, liberating the oppressed, expressing approval to the good, tolerating the wicked and loving all” (Sermon 340, 3).
Hinikling ang iyang kaugalingon damgo sa personal nga kalinaw, gi-abraso ni San Agustin ang kinabuhi sa tininuod nga pagsilbi pastoral sa Simbahan. Kaniya nagsumikad ang paglarawan hangtud karon sa pagpangalagad pastoral sa mga ministro sa Simbahan (mga Obispo ug pari) isip officium amoris, opisyo sa gugma.
Naamguhan ni San Agustin nga ang pagkakabig dili matapos diha sa personal nga paggakus sa kamatuoran, kondili diha sa matinudanon ug mahigugmaon nga pagsilbi sa kaigsuonan. Dili ba kini man usab ang dalan sa conversion alang sa mga pangulo ug sakop sa Simbahan ug katilingban. Kung matinud-anon kitang nangandoy alang sa Pilipinas sa usa ka buhilaman sa malungtarong kalinaw, kalipay ug kausbawan, gikinahanglan nga ang tanan, mga pangulo ug lungsuranon, moagi nianang sosyal nga pagkakabig, ang pag-usab sa atong mga kasingkasing ngadto sa pagka- makadiyos, makatao, makabayan! Siya nga gipahiluna isip pangulo sa katawhan, apan wala magbaton niining disposisyon sa pagkamaalagaron, nahisama sa usa ka “tawo-tawo” (scarecrow) nga nagbarug sa tungatunga sa uma, matud ni San Agustin. Ang tinuod nga pakighiusa uban sa Ginoo nga atong gidawat isip ang kamatuoran nga nagahatag og kaluwasan kinahanglan mamonga diha sa matinud-anon nga pagsilbi sa isig-katawo. Ang itineraryo sa matuod nga conversion moagi sa dalan sa matinud-anon nga pag-alagad sa mga igsuon.
III. Ang pagsalig sa Diyosnong Kaluoy
Ang ikatulong ang-ang sa pagkakabig ni San Agustin mao ang iyang mapaubsanon ug hingpit nga pagtugyan sa iyang kaugalingon ngadto sa kaluoy sa Dios. Ginaingon nga siya nakasulat kapin kun kulang mga tres o kuwatro mil ka mga mensahe, mga sermon, mga theological treatises ug uban pa. Apan, mga 1000 lang ang nahabilin sa atong panahon karon. Kining tanan maisip nga usa na ka library mismo. Ang makapatandog mao nga human sa kadaghan sa iyang sinulat, iya kining gibalikan sa katapusan yugto sa iyang kinabuhi. Misulat siya sa Retractationes diin iyang gikutihan pagbalik-lantaw ug paghimo’g pag-usab kung gikinahanglan sa iya nang mga nasulat. Ang tanan nga naabot sa halapad ug lawom niyang pagpamalandung iyang giisip nga hilabihan ka gamay kung itandi sa walay kinutuban nga Gugmang Diyosnon. Mao nga miingon siya: “I have understood that only one is truly perfect, and that the words of the Sermon of the Mount are completely realized in only one, in Jesus Christ himself. The true Church instead, including the apostles must pray everyday, forgive us our sins, as we forgive those who sin against us.”
Sa katapusan mga adlaw sa iyang kinabuhi, samtang ang iyang dakbayan gisulong sa mga Vandals, si San Agustin migugol sa tanang nahibiling panahon niya diha sa pagpenitensya ug paghinulsol sa iyang mga sala. Iyang gisugo ang iyang mga kauban pari ug monghe nga isulat sa dagko nga mga letra ang salmo sa pagpenitensya palibot sa bongbong sa iyang lawak. Iya kanunayng gilitok kining mga penitential psalms hangtud sa pagkabugto sa iyang gininhawa. Siya nagatudlo kanato nga ang conversion dili kausa lang (one and for all) nga panghitabo; usa kini ka mapadayonon nga pagbaktas diha sa dalan sa pagpenetensiya; ang tawo kinahanglan nga mahugasan kanunay nianang diyosnon nga kaluoy.
Ang permanenteng panginahanglan sa makanunayong pagkakabig mao man usab ang gipahinumdum kanato isip Simbahan: ecclesia reformata sed semper reformanda (the Church reformed but always in need of being reformed). Ang Simbahan nga nabag-o na, apan kanunay nagkinahanglan nga bag-ohon. Ug alang kanato nga naningkamot sa pagsubay sa maong dalan sa pagkabig, ang Sakramento sa Pakig-uli kanunay gitanyag kanato. Kita nga mga nangandoy sa hingpit nga kalinaw diha sa pakighiusa sa Ginoo makalaum niana kanunay kung manghapa kita nga mapaubsanon ug masaligon atubangan sa Diyosnong Kaluoy.
Ang estatwa ni San Agustin sa likod sa altar niining katedral nagpakita sa usa ka obispong Afrikano, nga miisa ang iyang kasingkasing diha sa akto sa paghalad niini ngadto sa Diyos sa kahitas-an. Sa iyang usa ka sermon mahitungod sa pag-ampo sa “Amahan Namo”, iyang gikomentaryohan ang kahulugan sa mga pulong “Amahan namo nga naa sa mga langit”. Unsay kahulugan sa langit? Ug ang iyang tubag, mao kini: ang langit anaa sa mga santos ug mga matarong. “Heaven is in the saints and in the just.” Kung ang langit mao ang kinatas-an nga bahin sa kalibutan, nan ang Ginoo unta mas duol sa mga langgam tungod kay sila nagpuyo man sa ibabaw. Matud pa niya, ang salmo wala nag-ingon nga ang Ginoo anaa sa pundok sa mga langgam, kondili sa panatigum sa mga santos ug mga matarung. Ang salmo nag-ingon nga ang Ginoo duol sa mga mapaubsanon sa kasing-kasing (broken-hearted). Dayon miingon siya, kung ang makasasala kalibutanon, nan ang santos ug matarong, langitnon.
Ang iyang pagkakabig usa ka pagpanaw dili ibabaw sa geograpiya sa mga dapit, kondili sa geographiya sa kasingkasing. Himoon nato kining rebolto ni San Agustin isip usa ka buhing pahinumdum kanatong tanan nga kinahanglan suhiron usab nato ang mga dalan sa conversion. Atong ihalad ngadto sa Ginoo ang atong tagsatagsa ka kasingkasing. Kasingkasing kini nga gibugkos sa kamatuoran sa Dios nga nahimong tawo, kasingkasing nga nakabig ngadto sa matinud-anon ug mapaubsanon nga pangalagad sa mga igsoon, kasingkasing nga kanunay miangkon sa iyang kaubos ug kanunay nagpangayo sa Diosnon Kaluoy.
Gipanghimantug nato ang atong dakbayan sa Cagayan de Oro isip “dakbayan sa bulawanong panaghigalaay” (city of golden friendship). Magpadayon kita sa panagtambayayong sa pagmugna’g “dakbayan sa diosnon nga panaghigalaay”. Matud pa sa atong “Dakung Amahan” diha sa iyang gisulat De Civitate Dei, ang dakbayan sa tawo mahimong tinuod nga dakbayan sa Diyos kung gipatuman niini ang balaod sa gugma. Mag-ampo kita alang sa mapadayonong conversion sa mga Kagay-anon, mga lungsuranon nga nakabaton og mga kasingkasing nga makatao, makadiyos, makabayan. Malipayong piyesta kanatong tanan!
No comments:
Post a Comment